مهندسی مکانیک گرایش ساخت و تولید

دسته بندی :

تاریخ درج :

حجم فایل :

مهندسی مکانیک گرایش ساخت و تولید

گرایش ساخت و تولید
در این گرایش دانشجویان به آشنایی با مباحثی همچون: جوشکاری, ریخته گری, ابزارسازی, ماشین کاری و تعمیرات و نگهداری می پردازند. یکی دیگر از مباحثی که دانشجویان در طول تحصیل به بادگیری آن می پردازند این است که بتوانند پروژه های مختلف را بررسی کرده و اقداماتی در جهت به صرفه بودن پروژها را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند و هم چنین روندها, ابزارها و تجهیزات را بررسی نموده و آن ها را بهبود ببخشند.
گرایش ساخت و تولید از جامع ترین گرایش های مهندسی مکانیک می باشد بطوریکه دروسی از رشته های مهندسی برق, مهندسی صنایع و مهندسی مواد در این گرایش کاربرد دارد. مهندسین این گرایش قادر خواهند بود که فرآیند ساخت یک محصول را طراحی کرده, روند تولید را با فراگیری دروسی هم چون شکل دهی, برش دهی, مونتاژ را طرح ریزی نمایند و پس از بررسی امکانات موجود بهترین روش را برای تولید محصول پیشنهاد دهند و هزینه ها را به حداقل رسانند.
دروس این گرایش بر عکس گرایش های دیگر بیشتر به صورت عملی بوده و دانشجویان باید استعداد کارهای فنی را داشته تا بتوانند در این رشته موفق باشند. به طور کلی داشنجویان با یادگیری مباحث تئوری به پیاده سازی آن ها در عمل می پردازند.
بنا به تعريف انجمن مهندسان ساخت و توليد ايران ، رشته‌ای از مهندسی است که به تحصيلات و تجاربی نيازمند است تا رويه‌های مهندسی را در پروسه‌های توليد و شيوه‌های توليد را در صنعت بفهمد، به کار گيرد و کنترل کند و به توان برنامه‌ريزی در فرايند‌های توليد نيازمند است تا درباره ابزار‌ها، روند‌ها و ماشين‌آلات و تجهيزات تحقيق کند و آنها را بهبود بخشد و امکانات و سيستم‌ها را برای توليد فراورده‌های با کيفيت و هزينه بهينه يکی کند.

گرایش های مهندسی ساخت و تولید
مهندسی مکانیک گرایش ساخت و تولید در مقطع کاردانی و کارشناسی در دو گرایش قالب سازی و ماشین ابزار فعالیت می‌کند که در مقاطع تحصیلی بالاتر به سه گرایش سیستمهای تولید صنعتی شکل دهی فلزات و مکاترونیک تقسیم می شود. هدف از این علم تربیت افرادی است که بتواند با استفاده از تکنولوژی مربوط به ابزارسازی، ریخته گری، جوشکاری، فرم دادن فلزات، طرح کارگاه یا کارخانه های تولیدی آماده کار در زمینه ساخت و تولید ماشین آلات و صنایع (کشاورزی، نظامی، ماشین سازی، ابزارسازی، خودروسازی و … ) باشند.

اهمیت رشته ساخت و تولید
رشته مهندسی ساخت و تولید، متشکل از مباحث و رشته هایی همچون: مهندسی مکانیک، مهندسی مواد، مهندسی برق و مهندسی صنایع می‌باشد. البته کاربردی ترین آنها همان رشته مکانیک می‌باشد که رشته ساخت و تولید نیز یکی از گرایش های آن است.
از مهم ترین مباحث در این رشته می‌توان به روند های تولید، ساخت و تولید، برنامه ریزی، طراحی ابزار، کنترل کیفیت، تولید به کمک کامپیوتر، طراحی به کمک کامپیوتر و رباتیک اشاره کرد.
رشته مهندسی ساخت و تولید به روش ساخت فراورده می‌پردازد. این رشته نیازمند این است که با روش های تولید آشنایی کافی کسب کنید تا بتوانید برای روند های تولید بهترین طرح ریزی ها را داشته باشید. همچنین قدرت برسی و یافتن بهترین شرایط کارکرد را پیدا کنید.
از روش های متنوع تولید می‌توان به برش فلزات، مونتاژ، شکل دهی، بازرسی و تست اشاره کرد. مهندسین این رشته می توانند ابزار ها و روش های مخصوصی طراحی و تولید و روش های جدید و نوآورانه را جایگزین روش های کنونی تولید کنند.
مهندسان رشته ساخت و تولید، استاندارد های کار ها را مشخص می‌کنند و مراحل تولید را هماهنگ می‌کنند و از مرحله دریافت مواد اولیه تا صدور قطعات ساخته شده را در روند همواری تعیین می‌کنند. آن ها وظیفه دارند در یک سیستم، تجهیزات و نیروی انسانی را متحد سازند تا فرآورده های با کیفیت و کارآمد به وجود آورند.

لیست دروس تخصصی گرایش ساخت و تولید
درس های تخصصی این رشته در زیر آورده شده اند که در مورد هر کدام از آنها مختصر توضیحی خواهیم داد.
    طراحی قالب پرس: این درس در مورد روش های مختلف شکل دهی ورق و محاسبات مربوط به آن میپردازد و می توان از قالب های ساده برش تا قالب های پروگرسیو برای قطعات پیچیده را طراحی کرد. بدنه اتومبیل ها، تیغه ماشین های ریش تراش و اکثر قطعاتی که از ورق تشکیل شده اند را با قالب پرس شکل می دهند.
    سیستم های اندازه گیری (مترولوژی ): این سیستم ها در مشخص کردن میزان دقت قطعه اهمیت دارند. در این درس از روش های متنوع اندازه گیری قطعات صحبت می شود که با ساده ترین وسیله کولیس تا پیچیده ترین دستگاه های CMM آشنا خواهید شد.
    اونیورسال: اولین دستگاهی که مهندسین ساخت و تولید از آن استفاده می کنند، دستگاه ماشین تراش اونیورسال می باشد که با این دستگاه می توان اکثر قطعات ساده و متقارن را با دقت خوبی تولید کند.
    توانایی ماشینکاری: به منظور افزایش بازده دستگاه تراشکاری یا ماشین کنترل عددی یا حتی دستگاه سنگ زنی و برای محاسبه نیرو و زمان و هزینه تولید قطعه، نیاز به یادگیری تئوری های مربوط به این روش های شکل دهی است.
    ماشین های کنترل عددی: برای تولید قطعات پیچیده با دقت بالا از این سیستم استفاده می شود. به طوریکه با استفاده از دستوراتی که به صورت کد به ماشین داده می شود، بار برداری از قطعه کار انجام می گیرد. با این دستگاه ها می توان حتی پره های توربین را که شکل 3 بعدی پیچیده ای دارند، تراشکاری کرد.
    تولید مخصوص: برای ماشینکاری شیشه از ماشینکاری اولتراسونیک استفاده می شود و برش سنگ های بزرگ که از جت آب با پودر ساینده استفاده می کنند و دستگاه اسپارک که برای ماشینکاری فلزات بسیار سخت استفاده می شود.
    هیدرولیک و پنوماتیک: با استفاده از تجهیزات و علم مربوط به هیدرولیک و پنوماتیک می توان سیستم های ساده اتوماسیون مانند باز و بسته شدن در اتوبوس با یک دکمه تا سیستم های پیچیده اتوماسیون در خط تولید های بزرگ را طراحی نمود.
    تست غیر مخرب: در این بخش برای بازرسی قطعات، بدون آسیب رساندن به آنها می باشد. برای مثال پروب التراسونیک را روی قطعه (مانند بال هواپیما) حرکت می دهند تا عیوب آنها را تشخیص دهند زیرا ترک یا عیوب دیگر در داخل قطعه با چشم دیگر قابل تشخیص نیست و به دلیل امنیت و اقتصاد امکان شکستن قطعه برای بررسی عیوب نمی باشد، با وجودیکه با چشم غیر مسلح فقط عیوب بزرگ دیده می شود.
    طراحی قید و بند: برای تکرار پذیری تولید قطعه و یا ماشینکاری قطعات حساس و سخت مثل ماشینکاری روی پره توربین، باید از قید و بند برای طراحی آنها استفاده شود.
    تکنولوژی پلاستیک: هدف این درس معرفی مواد پلاستیک و تولید قطعات پلاستیک با روش های مختلف است. در رشته پلیمر بیشتر به شیمی پلیمر پرداخته می شود و غیر از رشته ساخت و تولید در هیچ رشته ای به تکنولوژی روز پلاستیک پرداخته نمی شود.
    کامپوزیت: با پیشرفت علم نیاز به موادی که دارای استحکام زیاد با وجود وزن خیلی کم باشند، بیشتر شد. این مبحث تا حدودی بر پایه تکنولوژی پلاستیک می باشد. در این مبحث ساخت و مکانیک کامپوزیت ارائه می شود که می توان گفت به روزترین مبحث می باشد.
    ریخته گری: اینجا علم مربوط به طراحی قالب و نحوه ریخته گری فلزات چه به صورت ثقلی و چه به صورت دایکست و یا حتی روش های دیگر مانند ریخته گری دقیق بررسی می شود.
    قالب های آهنگری (فورج): اینجا مباحث مربوط به شکل دادن فلزات تحت نیروی قالب بررسی می شود. از جمله طراحی قالب های فورج و علم جریان مواد بررسی می شود. با دانستن اینکه خواص مواد با این روش بهبود میابد، نیاز به این روش شکل دهی بیشتر احساس می گردد.
    طراحی و تولید به کمک کامپیوتر CAD/CAM: مباحث مربوط به اینکه چگونه با نرم افزار های کامپیوتری می توان روش تولید را تسریع داد بحث می گردد. از جمله آموزش برنامه نویسی در نرم افزار ها نیز در این مباحث اهمیت ویژه ای دارد.
    جوشکاری تخصصی: تئوری ها و علم مربوط به جوشکاری و همچنین روش های مختلف آن در این درس گفته می شود.
    متالورژی: این درس در انتخاب مواد و شناخت مواد به مهندسان کمک می کند.
    عملیات حرارتی: در این مبحث علم مربوط به کار روی فلزات ارائه می شود که چگونه می توان استحکام، سفتی، سختی، تغییر شکل و دیگر ویژگی های مربوط به فلزات را با توجه به نیاز و با استفاده از حرارت تغییر داد.
    کاربرد برق: کاربرد و استفاده از تجهیزات برق و نحوه پیاده سازی آنها در صنعت در این مبحث ارائه می شود.
    طراحی کارخانه: نحوه چیدمان دستگاه ها، نحوه طراحی فضا و وسایل حمل و نقل داخلی کارخانه برای رساندن راندمان به حداکثر در این درس آموزش می شود.
در این رشته لازم است از همان شروع تحصیل تدریس دروس تخصصی شروع شود که بیشتر دروس تخصصی گرایش ساخت دارای منابع فارسی نیستند و اکثر منابع به زبان انگلیسی است و این امر دانشجویان این گرایش را مجبور می کند که از همان ترم اول به فراگیری زبان انگلیسی مشغول شوند و اصطلاحات تخصصی را فرا بگیرند.

گرایش ساخت و تولید مناسب چه افرادی است؟
شما در انتخاب رشته‌تان نمی‌توانید علاقه و توانایی‌تان را نادیده بگیرید. اگر شما برای رشته مورد نظر انگیزه کافی نداشته باشید و از روی اجبار به خاندن آن رشته بپردازید، نه تنها تحصیل برایتان هیچ فایده‌ای نخواهد داشت، بلکه ممکن است حتی به ترک تحصیل ختم شود.
برای انتخاب این رشته، در وهله اول شما باید به ریاضی و فیزیک علاقه زیادی داشته باشید، زیرا این دو درس از نقاط قوت این رشته محسوب می‌شوند. اگر شما می‌خواهید در این رشته تحصیل کنید، لازمه‌اش این است که دارای خلاقیت و نوآوری باشید و به امور فنی، ساخت و تولید نیز علاقه مند باشید. یعنی دائما دنبال خلق و ایجاد ازار و وسایل جدید باشید.
اگر شما به رشته مکانیک علاقه مند هستید، رشه ساخت و تولید می‌تواند برایتان گزینه‌ی مناسبی باشد.

مهارت ها و توانایی های فراغ التحصیلان گرایش ساخت و تولید
مهندس ساخت و تولید باید از بسیاری از علوم و مهارت ها برخوردار باشد. دانشجویانی که به کار های تئوریک علاقه مند هستند می‌توانند در این رشته تحصیل کنند و در زمینه های نظری و تئوری به فعالیت بپردازند.
برخی از مهارت هایی که یک مهندس ساخت و تولید باید از آنها برخوردار باشد عبارتند از:
    استفاده از علوم ریاضی، علوم پایه و علوم مهندسی برای حل مسائل مهندسی ساخت و تولید
    طراحی آزمایش های مورد نیاز و تشریح نتایج آن
    طراحی وسیله ها، سیستم ها و روند هایی برای مشخص کردن داده ها
    انتقال اطلاعات فنی مورد نیاز کارخانه‌جات، به کارگران و کارمندان
    برنامه ریزی کردن کارگاه ساخت و تولید و سازماندهی و کنترل کردن مراحل کار
    ارزیابی و کنترل کالای تولید شده را از نظر کیفیت
    داشتن دانش و توانایی مونتاژ، تعمیر و ساخت
    اداره کردن یک کارگاه تولیدی به عنوان سرپرست کارگاه
    آموزش دادن به کارگران کارگاه
    توانایی کار با کامپیوتر و نرم افزار های مربوط به طراحی، جمع آوری و تحلیل دیتا
    قدرت انتقال ایده های خود از طریق رسانه های مختلف
    فعالیت به عنوان تحلیلگر در تیم های حل مسئله
    درک مسائلی که بر اقتصاد، ایمنی، سیاست، صنعت و... تاثیر می‌گذارد
    به روز نگه داشتن دانش خود در فیلد کاری خود

درآمد و بازار کار رشته ساخت و تولید
دستمزدی که یک مهندس مکانیک دریافت می‌کند، ‌می‌تواند در بخش های خصوصی بسیار متفاوت باشد. میزان حقوق فرد به نوع پروژه‌ای که برای ان کار می‌کند بستگی دارد. همچنین به اهداف و گستردگی شرکتی که برای آن کار می‌کندی نیز مربوط است. البته این موارد فقط تعدادی از عوامل بیرونی موثر بر درآمد مهندس ساخت و تولید بود، عوامل مهم تری وجود دارند که به خود شما بستگی دارد. عواملی مانند سابقه کار، رزومه مناسب، میزان تحصیلان، میزان مهارت ها و توانایی های شما است که تعیین می‌کند شما به چه اندازه‌ای حقوق دریافت کنید.
اگر می خواهید با رشته ساخت و تولید ثروت سازی کنید، باید سراغ کارآفرینی در این زمینه بروید. اگر کارآفرینی کنید و کار مستقلی در حوزه‌ای خاص راه اندازی کنید، آن وقت شرایط فرق خواهد کرد و درآمد هایی بیشتر از کارمندی کسب خواهید کرد که البته آن هم به عوامل خاصی بستگی دارد و میزان درآمدتان متفاوت خواهد بود.
به دلیل کاهش درآمد نفتی و محدودیت های ارزی، بازار کار رشته ساخت و تولید گسترش چشمگیری داشته است. تمایل به تولید داخل و ایجاد تکنولوژی های تولید تجهیزات و ابزا ها، نیاز به خدمات مهندسی را افزایش داده است.
می‌توان گفت در ایران صنعت نفت، صنعت خودروسازی و قطعه سازی و هوافضا بیشترین فرصت های شغلی را فراهم کرده‌اند. فارغ التحصیلان رشته ساخت و تولید می‌توانند با توجه به میزان تخصص و مهارت خود در موقعیت های شغلی زیر مشغول به کار شوند:
    صنایع ماشین سازی
    صنایع ابزار سازی
    صنایع خودروسازی
    صنایع کشاورزی
    صنایع هوایی
    طراحی و ساخت ماشین‌آلات و قطعات
    طراحی و ساخت تجهیزات و سیستم های انتقال و تصفیه آب
    طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی نیروگاه ها
    طراحی و ساخت سیستم های کنترلی پالایشگاه ها و کارخانه ها
    طراحی و ساخت سیستم های مکانیکی
    ساخت تاسیسات حرارتی و برودتی ساختمان ها
    ساخت ماشین آلات تغلیظ و بازیافت مواد
    طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، هوایی و دریایی
    ساخت تجهیزات دفاعی
    ساخت ربات ها، بازو های مکانیکی
    ساخت سیستم های تولید